Давлатимиз раҳбарининг ўтган ойда Республика ихтисослаштирилган онкология ва тиббий радиология илмий-амалий тиббиёт марказига ташрифи мазкур йўналишдаги касалликка чалинган беморларнисоғломлаштириш ва тизимда қатор ўзгаришларга йўл очди. Шундан келиб чиқиб мазкур марказнинг Андижон филиали шифокори, олий тоифали онкохирург Муҳаммадий Мамадалиев онкологиккасалликларнинг бугунги кундаги ҳолати ва даволаш ҳақида маълумот берди.

Кўпчиликнинг назарида сўнгги пайтларда аҳоли орасида саратон хасталиклари кўп кузатилаётгандек. Аслида рақамлар ортгани йўқ, шунчаки текширувлар такомиллашди. Бугун бу турдаги касалликларни барвақт аниқлаш учун бирламчи бўғимларда кенг қамровли скрининг текширишлар амалга оширил-япти. Авваллари беморлар шикоятлар юзага келгандагина мурожаат қилган. Касаллик аломатлари эса 3-4 босқичларда намоён бўлади.

Ҳозирда онкологияда сут бези, аёллар жинсий органлари, ошқозон ватери саратони етакчилик қилади. Туғруқ ёшидаги аёллардаўсма касалликларинингривожланишига сабаб бўлувчи ҳолатлар кўплиги учун, кўрсаткичда улар етакчилик қиляпти.

Айни пайтда вилоятимизнинг ўзида 6 минг 685 нафар бемор саратон касаллиги билан рўйхатда туради. Уларнинг кўпчилиги 5 йил яшовчанлик кузатувида бўлиб, ҳар олти ой ва бир йилда текширувга келади. Ривожланган мамлакатлар қаторида биз ҳам яшовчанликни 10 йилга етказишга ҳаракат қиляпмиз. Бу онкологияда катта натижа ҳисобланади.

ПрезидентимизРеспублика ихтисослаштирилган онкология ва радиология тиббиёт марказига ташриф буюриб, у ердаги ҳолат билан яқиндан танишганда,бу соҳага катта эътибор қаратиш лозимлиги, жумладан, ҳар бир вилоятда мобиль маммографлар бўлиши кераклигиниайтди. Бунга вилоятимиз ҳокимиШуҳратбек Абдураҳмонов биринчилардан бўлиб "лаббай" деб жавоб берди ва мазкур аппаратни сотиб олиб берди.

Олдин жойларда беморларни кўрикдан ўтказгач, стационар текширишга таклиф қилардик. Аксарияти оилавий шароити ёки бошқа сабаблар туфайли келолмасди. Натижада касаллик кучайиб, кейинги босқичга ўтиб кетар эди. Эндиликда мутахассислар кўчма маммограф билан туман, шаҳар, қишлоқларга бориб,туғруқ ёшидаги барча аёлларни комплекс тарзда текширувдан ўтказади. Вилоятимиз раҳбари "бу касалликни биринчи босқичда аниқлаб, даволаш,масалан, 10 миллион сўмга тушса, кейингибосқичларга ўтиб кетганда 600 миллион сўм билан ҳам даволаб бўлмайди", деган гапни айтди. Ҳақиқатан, ташхис қанча барвақт қўйилса, беморга ҳам шифокорларга ҳам катта фойда.

Онкологик касалликларни даволаш жаҳон стандартлари асосида олиб борилаётгани учун олдинги йилларга қараганда беморларнинг яшаш кўрсаткичлари ўсди. Олдин одамлар онкология номини эшитибоқ қўрқиб кетарди. Бугун муносабат ўзгарди. Шифохонага беморларнинг ўзлари келяпти. Ҳукумат томонидан эътиборнинг юқорилиги, дори-дармон, озиқ-овқатларнинг бепул эканлиги ва шароитлар ҳақида бошқаларни ҳам хабардор қилмоқда. Масалан, марказимизга маҳаллий онколог кўригидан сўнг ордер билан келган беморлар 100 фоиз бепул текширилади, бепул даволанади.

10 та бўлимдан иборат 185ўринга мўлжалланган тиббиётмасканимизда427 нафар ходим фаолият юритаётган бўлса, шундан 61 нафари врач.Аввал шифохонамизонкология диспансери дейиларди. Ҳозирда Республика ихтисослаштирилган онкология ва тиббий радиологияилмий-амалий тиббиёт маркази Андижон филиалига айлантирилди. Натижада дунё андозалари асосидадаволаш, ривожланган давлатлардаги онкологик шифохоналар билан телемедицина орқали мулоқот қилиш, жаҳон илмий конференция, конгрессларида қатнашиш, улар билан мунтазамалоқада бўлиш имконияти юзага келди. Ходимларимиз орасида фан номзодлари ва фан доктори бор. Филиалимиз раҳбари Гулжаҳон Ҳакимова ҳам илмийунвонга эга. Мутахассисларимиздан бир нечтаси илмий изланишлар олиб боряпти.

Ўтган йили шифохонамизга республикада биринчилардан бўлиб, Европа андозлари асосида даволайдиган нур ускунаси ўрнатилди. Чехиядан келтирилган бу ускуна даволашда жуда каттаҳажмдаги ишни бажаради. Бундан ташқари, жарроҳлик амалиётлари кесиш орқали эмас, лапароскопия ёрдамида амалга ошириляпти. Таҳлилларни қон орқали аниқлаб берадиган ускуналар ишлаяпти. Кимётерапияда дозиметр қўлланилади. Бу асбоб вақтга қараб, дорини организмга автоматик тарзда юборади.

Даволашда қанчалик яхши натижаларга эришилмасин, онкологик касалликданўзимизни ҳимоя қилишимиз жуда муҳим. Биринчи навбатда асабни асраш ва тўғри овқатланиш керак. Ортиқча вазн орттирманг, кийинишга эътибор беринг. Семириш кўплаб хавфли касалликларнинг ривожланишига замин яратади. Сунъийматолардан тайёрланган кийимлар узоқ вақт терига тегиб ишқаланиши натижасида ўша ерда жиддий ўзгаришлар юзага келиши мумкин. Шу боис пахтадан тайёрланган матолардан тикилган кийимларни тавсия қилган бўлардим.

Болаларга "чипс", "хрусти" каби ярим тайёр маҳсулотларни берманг. Ҳар хил инфекцияларга эътиборсиз бўлиш ҳам ёмон оқибатларга олиб келиши мумкин. Хуллас, ҳар бир инсон соғлигидаги озгина ўзгаришга ҳам бе-эътибор бўлмай, ўз вақтидаги шифокорга мурожаат қилса, ҳамиша жони омон, умри узоқ бўлади.

Нигора ТЎХТАМАТОВА.